Ανελκυστήρας ή ανυψωτήρας ονομάζεται κάθε εγκατάσταση που χρησιμοποιείται

για την ανύψωση βαρών, προσώπων ή πραγμάτων. Σήμερα έχει επικρατήσει ο γαλλικός όρος ασανσέρ για τον ανελκυστήρα ή ανυψωτήρα που χρησιμοποιείται στα πολυώροφα κτίρια.

Η ιδέα για χρησιμοποίηση τέτοιας εγκατάστασης ξεκινάει από πολύ παλιά. Ήδη από το 236 π.Χ., όπως αναφέρει ο Ρωμαίος αρχιτέκτονας Βιτρούβιος, υπήρχαν διάφορα παρόμοια συστήματα σε βασιλικά ανάκτορα. Ο πρώτος ανελκυστήρας τοποθετήθηκε στις Βερσαλλίες για χάρη του Λουδοβίκου ΙΔ' της Γαλλίας.

Κατά τον Μεσαίωνα οι ανελκυστήρες ήταν πρωτόγονοι, αποτελούνταν από σχοινιά με γάντζο και ένα καλάθι ή δίχτυ (παρόμοιος υπήρξε μέχρι τελευταία στα Μετέωρα).

Το 17ο αιώνα ο Γάλλος Βελαγέ εφηύρε ένα σύστημα ανελκυστήρα με χρησιμοποίηση αντίβαρου. Στις αρχές του 18ου αιώνα κατασκευάστηκαν οι πρώτοι υδραυλικοί ανελκυστήρες στην Αγγλία. Το 1835 κατασκευάστηκε ο πρώτος μηχανικός ανελκυστήρας πάλι στην Αγγλία, που θεωρείται σαν ο πρόδρομος των σημερινών.

Στις ΗΠΑ κατασκευάστηκε το 1850 ο πρώτος ανελκυστήρας με ατμό, που τελειοποιήθηκε το 1852 από τον Έλισα Ότις. Ο πρώτος ηλεκτρικός ανελκυστήρας κατασκευάστηκε το 1880 στη Γερμανία από το βιομήχανο εφευρέτη Βέρνερ φον Ζίμενς (Siemens).

Από τότε ακολούθησαν πάρα πολλές τελειοποιήσεις, ιδίως σε ότι αφορά την ασφάλεια του συστήματος. Έτσι γενικεύτηκε η χρήση τους, δίνοντας τη δυνατότητα να κατασκευαστούν πολυώροφα κτίρια και ουρανοξύστες.

Σήμερα υπάρχουν πάρα πολλές και ποικίλες μορφές ανελκυστήρων ανάλογες με τις διάφορες μορφές χρήσης τους.

Οι σύγχρονοι ανελκυστήρες

Οι σημερινοί ανελκυστήρες έχουν στο εσωτερικό του θαλάμου τους μια πλάκα με κουμπιά, τα οποία αντιστοιχούν στους ορόφους του κτιρίου. Όταν κάποιος θέλει να ανέβει σε κάποιον όροφο, πατάει το αντίστοιχο κουμπί της πλάκας. Επίσης κάποιος που βρίσκεται σε κάποιον όροφο και θέλει να πάρει τον ανελκυστήρα για να κατέβει στο ισόγειο και αυτός δεν βρίσκεται στον όροφό του, μπορεί να τον καλέσει πατώντας το κουμπί κλήσης το οποίο βρίσκεται έξω από την πόρτα του. Για να λειτουργήσει όμως αυτός ο μηχανισμός, πρέπει η πόρτα του ανελκυστήρα να είναι κλειστή. Επίσης οι σύγχρονοι ανελκυστήρες λειτουργούν ως εξής: Ψηλά είναι τοποθετημένη μια ηλεκτροκίνητη τροχαλία. Στη μια άκρη του συρματόσχοινου είναι δεμένος ο θάλαμος του ανελκυστήρα και στην άλλη άκρη το αντίβαρο, το οποίο είναι κάτι πλάκες οι οποίες κατεβαίνουν όταν ο ανελκυστήρας ανεβαίνει και ανεβαίνουν όταν κατεβαίνε...